Voortgezet speciaal onderwijs.

Het voortgezet speciaal onderwijs is voortgezet onderwijs voor kinderen met een zwaardere ondersteuningsbehoefte. Het gaat meestal om leerlingen met een beperking, ziekte of stoornis. Het voortgezet speciaal onderwijs is onderverdeeld in vier clusters en leidt op tot een vervolgopleiding, een baan of dagbesteding.

Vier clusters

Net als in het speciaal onderwijs aan leerlingen in de basisschoolleeftijd is ook het voortgezet speciaal onderwijs (vso) verdeeld in vier clusters:

Cluster 1: onderwijs aan blinde en slechtziende kinderen.
Cluster 2: onderwijs aan dove en slechthorende kinderen en kinderen met ernstige spraak-taalproblemen.
Cluster 3: onderwijs aan kinderen met een lichamelijke of verstandelijke beperking en langdurig zieke kinderen.
Cluster 4: onderwijs aan kinderen met ernstige gedragsproblemen en psychiatrische problemen.

Welke leeftijd?

Het vso is voor kinderen die de basisschool afgerond hebben. De meeste kinderen in het vso komen vanuit het speciaal onderwijs, maar ook kinderen uit het speciaal basisonderwijs of het regulier onderwijs kunnen soms terecht op het vso. De meeste kinderen starten op de school als ze tussen de 12 en 14 jaar zijn. Jouw kind mag blijven tot het einde van het schooljaar waarin hij 20 jaar wordt. Eerder stoppen met school mag, mits ouders en school het daarover met elkaar eens zijn.

Wat leert jouw kind?

Voor het voortgezet speciaal onderwijs gelden aparte kerndoelen. Dat betekent dat de lesstof voor leerlingen op het vso anders is dan in het regulier onderwijs. De kerndoelen omschrijven wat jouw kind aan het einde van de middelbare school moet kennen en kunnen. De overheid heeft voor ieder uitstroomprofiel aparte onderwijsdoelen vastgesteld. De school bepaalt zelf hoe ze de doelen willen halen. Er zijn drie soorten kerndoelen:

Kerndoelen voor de schoolvakken Nederlands, Engels, wiskunde, mens en natuur, techniek, kunst en cultuur, mens en maatschappij en bewegen en sport.
Leergebied overstijgende kerndoelen: het gaat bij deze doelen over het functioneren van uw kind in de maatschappij. Er zijn vier onderdelen: leren leren, leren taken uitvoeren, leren functioneren in sociale situaties en het ontwikkelen van een persoonlijk toekomstperspectief.
Voorbereiding op het verlaten van de school: voor het arbeidsmarktgerichte uitstroomprofiel bereidt de school voor op arbeid en bij uitstroom richting dagbesteding bereidt de school daarop voor.

Uitstroomprofiel

Op het vso heeft iedere leerling een ontwikkelingsperspectief. Daarin staat omschreven wat de leerling nu kan en wat de school en ouders verwachten dat de leerling kan en kent bij het verlaten van de school. In ieder geval benoemt de school een uitstroomprofiel: wat de school verwacht dat de leerling kan gaan doen na het afronden van de middelbare school. Er zijn drie verschillende uitstroomprofielen:

Vervolgonderwijs: jouw kind kan dan een mbo-1, vmbo, havo of vwo diploma halen.
Arbeidsmarktgericht: jouw kind kan dan gaan werken. Hij/zij ontvangt een getuigschrift na het afronden van het onderwijsprogramma.
Dagbesteding: jouw kind gaat na de middelbare school naar een dagbesteding. Bijvoorbeeld een zorgwerkplaats, een zorgboerderij of een instelling waar overdag zorg wordt geboden. Jouw kind ontvangt een getuigschrift en een overgangsdocument van de school.

Iedere vso school moet in ieder geval één van de uitstroomprofielen aanbieden. Het SLO geeft meer uitleg over de verschillende uitstroomprofielen.

Diploma halen

Als jouw kind het uitstroomprofiel vervolgonderwijs heeft kan jouw kind een diploma halen om daarna door te leren. Dit kan op drie verschillende manieren:

Staatsexamen: de school meldt jouw kind daarvoor aan. Alle examens worden dan op de school afgenomen. Het staatsexamen bestaat uit een college-examen en een centraal examen per vak. In principe wordt het reguliere examenprogramma aangehouden. Leerlingen kunnen zich ook apart voor een vak aanmelden. Dan kan jouw kind op zijn eigen tempo examen doen.
Via gedeeltelijke uitbesteding aan een reguliere middelbare school of het vavo: ook wel extraneus genoemd. Leerlingen van een school voor voortgezet speciaal onderwijs kunnen examen doen via het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) (zie art. 14b van de WEC). Een voorwaarde daarvoor is wel dat er sprake is van symbiose tussen de vso-school en de web-instelling. Dat wil zeggen dat een deel van het vso-schoolplan wordt uitgevoerd door de instelling voor beroeps en volwasseneducatie. Dit geldt voor leerlingen vanaf 16 jaar, (artikel 13 van het Onderwijskundig besluit WEC). Voor vso-leerlingen van 18 jaar en ouder geldt dat zij slechts examen via het vavo mogen doen, als de inschrijving in het voortgezet speciaal onderwijs niet is onderbroken.
Sommige vso-scholen mogen zelf examens afnemen. Alleen scholen met een examenlicentie mogen dit.
Het is ook steeds vaker mogelijk om op het vso een mbo-1 diploma te halen. Dit kan alleen via een gedeeltelijke uitbesteding aan het mbo.

Toelating

Om naar het vso te gaan heeft jouw kind een toelaatbaarheidsverklaring nodig van het samenwerkingsverband. Lees meer over de toelatingsprocedure voor het vso. Voor de toelating tot cluster 1 en 2 scholen gelden andere regels.