Sociale veiligheid op school.

Scholen hebben een zorgplicht voor de sociale, psychische en fysieke veiligheid van kinderen op school. Ze voeren een beleid gericht op de veiligheid van leerlingen en monitoren jaarlijks hoe veilig leerlingen zich voelen. Ook moet er een aanspreekpunt zijn waar leerlingen en ouders pesten kunnen melden en er moet iemand het pestbeleid op school coördineren. 

Wat is sociale veiligheid? 

Een school is sociaal veilig als een leerling zichzelf kan zijn, niet bang is en zich veilig voelt. Dat betekent dat leerlingen zich ‘vrij’ voelen en er een positieve en veilige sfeer is op school. Een sociaal veilige school voorkomt en treedt op tegen pesten, uitschelden, discriminatie en geweld. 

Rol van de school 

Scholen spelen een belangrijke rol bij het tegengaan van pesten. Volgens de Wet Veiligheid op school heeft elke school daarom een zorgplicht voor sociale veiligheid. De school is verplicht om: 

• een actief veiligheidsbeleid te hebben om pesten tegen te gaan; 
• te onderzoeken of leerlingen zich op school veilig voelen; 
• te zorgen dat er een aanspreekpunt is met wie ouders en leerlingen over pesten kunnen praten; 
• te zorgen dat er iemand verantwoordelijk is voor het anti-pestbeleid. 

Veiligheidsbeleid 

Elke school moet beleid over veiligheid hebben. Het beleid rondom pesten is onderdeel ervan. In het veiligheidsbeleid staat hoe de school incidenten wil voorkomen en wat de school doet bij pesten en incidenten. De school zorgt er ook voor dat het beleid bij de school past en dat het goed wordt uitgevoerd in de praktijk. Veel scholen kiezen voor een anti-pestprogramma.

Pestprotocol 

Veel scholen hebben in hun veiligheidsbeleid een pestprotocol opgenomen. In het pestprotocol staat wat de school doet om pestgedrag te herkennen om pesten te voorkomen en tegen te gaan. In het pestprotocol staat ook bij wie ouders terecht kunnen als hun kind gepest wordt en welke stappen de school dan zet. Sommige scholen hebben een apart protocol voor online pesten. 

Anti-pestprogramma’s 

Scholen kunnen ervoor kiezen om pesten tegen te gaan met een anti-pestprogramma. De Commissie Anti-pestprogramma’s heeft inmiddels onafhankelijk onderzoek gedaan naar het succes van de verschillende programma’s. Een aantal ervan is succesvol of veelbelovend. Kijk hier voor het overzicht. 

Verbeteren van de veiligheidsbeleving 

Scholen houden in de gaten hoe veilig leerlingen zich voelen. Ze kiezen zelf hoe ze de veiligheid op school monitoren, maar moet wel voldoen aan een aantal eisen: 

• De school onderzoekt de veiligheidsbeleving elk jaar opnieuw; 
• De manier waarop de veiligheidsbeleving onderzocht wordt, geeft een goed beeld van de ervaringen van leerlingen; 
• Er worden drie soorten vragen gesteld: over het voorkomen van incidenten op school, over de veiligheidsbeleving van leerlingen en over het welbevinden van leerlingen; 
• Het instrument is valide, betrouwbaar en voldoet aan de wettelijke eisen. 

Als blijkt dat leerlingen zich niet veilig voelen, of dat er op een andere manier verbetering mogelijk is, dan neemt de school maatregelen. 

Aanspreekpunt bij pesten 

Wanneer een leerling gepest wordt, is het belangrijk dat ouders duidelijk weten bij wie ze terecht kunnen. De school is verplicht om: 

• te zorgen dat er een aanspreekpunt is met wie ouders en leerlingen over pesten kunnen praten. Deze medewerker van de school vangt de gepeste leerling en zijn ouders op. Samen brengen ze de situatie in kaart en kijken welke acties er ondernomen kunnen worden om de pestsituatie op te lossen. Daarbij verwijst en begeleidt de medewerker van de school eventueel naar andere medewerkers binnen of buiten de school. 
• te zorgen dat er iemand verantwoordelijk is voor het pestbeleid. Om dit te doen heeft een coördinator anti-pestbeleid zicht op de beleving van veiligheid van leerlingen, op klachten en incidenten binnen de school en op mogelijke veiligheidsrisico’s. Met die kennis adviseert de anti-pestcoördinator over het beleid binnen de school. 

Het is verstandig deze twee taken bij verschillende personen onder te brengen. In het informatieblad van School & Veiligheid staat meer informatie over deze taken. 

Toezicht door de Onderwijsinspectie 

Vanaf augustus 2016 bekijkt de Onderwijsinspectie of de school de zorgplicht voor de sociale veiligheid van leerlingen goed uitvoert. De inspectie bekijkt op welke manier de school de veiligheid in de gaten houdt en welke maatregelen de school neemt om de veiligheid te verbeteren. Ook gaat de inspectie het gesprek met de school aan over de uitkomsten van onderzoeken over de veiligheid op school. Als de situatie herhaaldelijk niet verbetert, doet de inspectie nader onderzoek en kunnen sancties volgen.